Sonbahar ve kış mevsiminde daha sık rastlanan üst solunum yolu enfeksiyonlarından en fazla virüsler sorumludur. Dolayısıyla çocukluk çağında yılda ortalama 3 ile 8 kez oldukça sık görülen bu enfeksiyonlar genellikle antibiyotik tedavisi gerektirmeden atlatılabilir.

Zamanında ve doğru tedavi edilmeyen enfeksiyonlar yayıldıkları bölgeye göre; orta kulak iltihabına, zatürreye ve romatizmal ateş gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Çocuklar üst solunum enfeksiyonlarından tümüyle olmasa bile büyük bir oranda korunabilirler.

Çocukları sonbahar hastalıklarından nasıl koruyalım?

Hastalarla yakın temasta bulunmasını önlemek ve vücut direncini düşürdüğü için soğuktan korumak gerekir. Ancak sadece soğuğa maruz kalmak üst solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanmanın tek nedeni değildir. Bu hastalıklar, hastalık yapan etkeni taşıyan birinin 1 metreden daha yakın mesafeden konuşması, öksürmesi, tıksırması, hapşırmasıyla etrafa yayılan tükürük damlalarıyla bulaşır. Çocuğun mutlaka hasta biri ile temas etmiş olması veya onunla aynı ortamda bulunması gerekir. Ancak çocuğunuzu sokağa çıkarırken çok dikkatli olmakta fayda var, çünkü soğuk hava metabolizmanın yavaşlamasına yol açıyor. Metabolizma yavaşlayınca vücut direnci düşüyor, bunun sonucunda da mikroplarla savaşma yeteneği azalıyor. Bu nedenle çocuğun vücut direncini düşürmemek için sokağa çıkarken giydirilen kıyafetlere çok dikkat edilmelidir. Isı izolasyonu açısından çocuğu kat kat giydirmek, kalın bir kat giydirmekten daha iyi. Ayrıca bebeklerde daha çok baştan ısı kaybı olduğu için, başını örtmeyi ihmal etmeyin. Bunun için de bebeklik veya oyun çağındaki çocuğunuzu ev ortamında yetişkinlerden bir kat daha fazla giydirmeye özen gösterin. Çocuğunuz daha büyükse yetişkin gibi giyinebilir.

Nelere dikkat edelim?

-Soğuk havalarda sokağa çıkarırken çocuğun yüzünü atkıyla sarmalamayı ihmal etmeyin. Ancak hijyenik olmayan atkılarda bulunan mikroplar ağız ve burun yoluyla vücuda yayılarak hastalığa yol açabilir. Bu nedenle yere düşen veya hijyenik olmadığını düşündüğünüz atkıyı çocuğunuzun yüzüne sarmayın. Ayrıca atkıyı en az 2-3 günde bir yıkamaya özen gösterin ve başka birinin kullanmamasına dikkat edin.”

-Beslenme, çocuğun güçlü bir vücut direncine sahip olması ve mikroplarla savaşmasında önemli rol üstleniyor. Anne sütü enfeksiyonlardan korunmada mamalardan daha üstün özelliklere sahip. Bu yüzden özellikle ilk 6 ay bebeğin kilo alımı yeterli ise sadece anne sütü verilmesi, bu süreçten sonra ek gıdalarla beraber anne sütüne devam edilmesi öneriliyor.
-Eğer evde bulunanlardan biri veya anne hastaysa bebeğe enfeksiyonunun bulaşmaması için emzirme sırasında mutlaka maske takın.

-Çocuğun ellerini antimikrobiyal içermeyen normal bir sabunla sık sık yıkayın. Kendisi ellerini yıkayacak yaşa gelmişse, bunu alışkanlık haline getirmesini sağlayın. El kurulama işleminde ortak havlu kullanmamaya da özen gösterin.
-Soğuk hava insanların kapalı ortamlarda bir araya gelip birbiriyle temasını kolaylaştırdığı için üst solunum yollarının sonbahar ve kış mevsiminde daha fazla görülmesine neden oluyor. Bu yüzden çocuğu mümkün olduğunca hasta insanların yer aldığı ortamlarda bulundurmayın.
-Protein vücutta mikroplarla savaşmaya yarayan antikoru üretir. Bu önemli işlevinden dolayı çocuğun her gün yeteri kadar proteinli gıdalarla, yani et, süt, yumurta, peynir ve yoğurt ile beslendiğinden emin olun.
-Çalışmalarda, C vitamininin üst solunum yolu enfeksiyonlarından korunmada yararlı olabileceği, ancak enfeksiyon oluştuktan sonra fayda sağlamadığı ortaya konmuş. Çocuğun yeteri kadar C vitaminini doğal yollarla almasını sağlayın. Günlük alınması gereken C vitamini bebeklerde 15-20 mg’dan ergenlerde 75 mg’a kadar değişiyor. Bebeklerdeki ihtiyaç günde yaklaşık bir mandalinaya, ergenlerde ise günde bir orta boy portakal veya greyfurta tekabül ediyor.

-Oyuncaklar birçok yere temas ettikleri için sık sık temizlenmesi de çocuğun enfeksiyon kapmaması açısından önemli.

-Bağışıklık sistemini güçlendirmek için bol meyve, bitki çayı ve sıvı alımının sağlanması çok önemlidir. Dışarıdan vitamin-mineral-omega 3 (balık yağı) takviyesi ancak gerekli durumlarda, çok iştahsız, çok fazla sebze-meyve-balık yemeyen çocuklar için uygun olabilir.

-Bağışıklık güçlendirici ilaçlar genellikle probiotik, çinko, C vitamini ve arı sütü gibi doğal maddeler içerir. Bazı çocuklarda fayda sağlanmakla birlikte, yararlılığı henüz kesin kanıtlanmamıştır; uzun vadeli kullanımına dair yan etkileri de bilinmediğinden, kış başında 2-3 aydan daha uzun süreli olmamak üzere kullanılması denenebilir.

-Çocuk çok sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiriyorsa grip aşısı yaptırabilirsiniz. Dünyadaki çocuk sağlığı kuruluşları artık 6 ay ile 5 yaş arasında çocuklara grip aşısı yapılması gerektiğini söylüyor. Grip aşısı için en ideal aylar ise eylül, ekim ve kasım.

Hangi belirtiler görülüyor?

Üst solunum yolu enfeksiyonunda belirtiler, çocuk virüsü aldıktan 1-3 gün sonra başlıyor ve hastalık genellikle 1 hafta sürüyor. Üst solunum yolu enfeksiyonları; hafif ateş, burun tıkanıklığı, uykusuzluk, ishal, huzursuzluk, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, boğaz ağrısı, boğazda kaşıntı, hapşırık, geniz akıntısı ve hafif öksürük gibi belirtilerle seyrediyor.
Okulun birinci yılında çocuklar neden daha sık hasta oluyor?

İster anaokulundan başlansın, ister ilkokul, ister kreş okulun birinci yılı genellikle pek çok solunum yolu enfeksiyonu geçirilen, çocuğun sıklıkla hasta olduğu bir dönemdir. Hatta bu süreç iki yıl sürebilir. Bu dönemde bağışıklık sistemi hiç görmediği enfeksiyonlarla karşılaşmakta ve aslında vücut bir yandan da bağışıklanmaktadır. Birkaç yıl içinde durum genellikle düzelir.

Yılda kaç enfeksiyon normal?

Bir çocuğun yılda 6-12 solunum yolu enfeksiyonu geçirmesi normaldir.

Ne zaman endişe etmeli?

Çocuğun sıklıkla üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmesi normalken, sık zatürre geçiren bir çocukla ilgili endişe edilir. Çok sık kulak enfeksiyonu geçiren çocuklarda altta bir sebep olup olmadığına bakılmalı. Çocuğun hastalıkları ne kadar ağır geçirdiği, arada tümüyle iyileşip iyileşmediği doktor tarafından dikkatle değerlendirilmelidir. Çocukta hep aynı aralıklarla tekrarlayan ateş var ise çocuk periyodik ateş sendromları yönünden değerlendirilmelidir.

Neden daha sık solunum yolu enfeksiyonu geçiriliyor?

Alerjik hastalıklar, astım, geniz eti gibi problemler çocukların daha sıklıkla solunum yolu enfeksiyonları geçirmesine neden olur. Sigara dumanına maruz kalmak da enfeksiyonları arttıran önemli bir faktördür. Çok çocuklu ailelerin çocukları ve yuvaya erken başlayan çocuklar elbette ki daha fazla hasta olurlar.