Tıp alanında her geçen gün artan bilimsel- teknolojik alt yapı ve ileri uzmanlıkların sayesinde riskli bebeklerin önlenmesinde, takibinde ve müdahalesinde kıymetli gelişmelerin sağlandığını belirten Çocuk Nöroloji Uzmanı Dr. Ece Gültekin, “Artık ‘Preimplantasyon tanı’ olarak tanımlanan usullerle mümkün nörolojik sıkıntılar şimdi bebeğin oluşumu öncesi belirlenerek önlenebiliyor” dedi.

Anne karnında, doğum anında yahut yenidoğan periyodunda karşılaştıkları problemler nedeniyle gelişimlerinin olumsuz tarafta etkilenme riski fazla olan çocuklar, ‘riskli bebekler’ olarak kabul ediliyor. Bilhassa ömrün erken periyotlarında şimdi nörolojik sistem oluşurken gelişen hasarların ilerleyen periyotlarda daha önemli nörolojik problemlere yol açabilme ihtimalinin daha yüksek olduğuna dikkat çeken İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa’dan Çocuk Nöroloji Uzmanı Dr. Ece Gültekin, hasarlanmanın nedeninin kalıtsal, biyolojik ve çevresel faktörlere bağlı olabileceğini söyledi.

RİSKLER BEBEK OLUŞMADAN BELİRLENİYOR

Bebeklerde nörolojik hastalıklara yol açan nedenlerden kimilerinin kısmen yahut büsbütün önlenebileceğinin altını çizen Uzm. Dr. Gültekin, “Tıp alanında her geçen gün artan bilimsel ve teknolojik alt yapı ve ileri uzmanlıkların sayesinde riskli bebeklerin önlenmesinde, takibinde ve müdahalesinde çok değerli gelişmeler sağlandı. Artık riskli bebekleri tanımlama çalışmaları şimdi oluşum öncesi başlamaktadır. ‘Preimplantasyon tanı’ olarak tanımlanan bu metotlarla mümkün nörolojik problemler şimdi bebeğin oluşumu öncesi belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu emelle genetik tetkikler de her geçen gün artan biçimde, yeni yollar eklenerek kullanılmaktadır” diye konuştu.

Gebelik periyodunda oluşabilecek risklerin hem bebek hem de taşıyıcı olarak annenin risk faktörleri ile değerlendirildiğini tabir eden Uzm. Dr. Gültekin, bu maksatla ultrasonografinin artık rutin olarak kullanıldığını, genetik, metabolik ve gereken durumlarda ileri görüntüleme tetkiklerinin yapılabildiğini, hatta anne karnında bebeğe müdahaleler gerçekleştirilebildiğini vurguladı.

DOĞUM TARTISI DÜŞDÜKÇE BEYİN HASARI İHTİMALİ ARTAR

Gebelik takiplerinin hem anne hem de bebek açısından hayli kıymetli olduğuna dikkat çeken Çocuk Nöroloji Uzmanı Dr. Ece Gültekin, dikkat edilmesi gereken durumları şöyle açıkladı:

“Bebeğin anne karnından çıkışı ile birlikte karşılaşabileceği riskler de artmaktadır. Doğum süreci ile bağlantılı problemler, çoğul gebelik ve erken doğum bu risklerin en sık görülenleridir. Yenidoğan periyodunda teneffüs meşakkatleri, yapay teneffüs dayanağı muhtaçlığı üzere faktörler de bebeğin gelişmekte olan nörolojik sistemine hasar riski yüksek olan durumlardır. Tekrar bu devirde beyin kanaması, nöbet geçirme, kan şekeri düşüklüğü, beslenme yetersizlikleri, sarılık yahut geçirilen çeşitli enfeksiyonlar ile nörolojik hasarlanma riski de besbelli biçimde artmaktadır. Gelişen problemlerin şiddeti ile nörolojik hasarlanma her vakit uyumlu olmayabilir. Lakin doğum haftası ve doğum yükü düştükçe nörolojik problemlerin ortaya çıkma ihtimali de o derece artmaktadır. Bu bebeklerde ilerleyen vakitlerde serebral palsi (beyin felci), nöbet geçirme, görme, işitme yahut kas iskelet sistemi ile ilgili problemler görülebilmektedir. Bazen de bilişsel sorunlar, öğrenme zahmetleri, davranış bozuklukları ya da dikkat eksikliği ile karşımıza çıkabilmektedir.”

MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM KAİDE

Nörolojik etkilenmenin saptanabilmesi için öncelikle olağan gelişim basamaklarının, çocuğun toplumsal gelişim, lisan, ince ve kaba motor maharetlerinin detaylı kıymetlendirilmesi gerektiğini belirten Uzm. Dr. Ece Gültekin, “Gelişim tarama testleri bu çocukların hem tanınmasında hem de takibinde kullanılmaktadır. Riskli bebek izlemi, multidisipliner bir yaklaşımı gerektirir. Çocuk nöroloji ile öbür branş doktorlarının, ayrıyeten çocuk gelişim uzmanı, konuşma ve lisan terapisti, diyetisyen ve fizyoterapistler eşliğinde çocuğun gelişiminin yakından kıymetlendirilmesi, takibi ve gereken vakitte gereken müdahalelerin yapılması ehemmiyet taşır. Riskli bebek takibinde maksat, erken teşhis ile bu bebeklerin karşılaşabileceği sorunları en aza indirebilmek ve onları ulaşabilecekleri en yüksek işlevsel seviyeye ulaştırabilmektir” dedi.